در دوره‌های بیست‌ویکم و بیست‌ودوم جایزه مهرگان ادب مقارن با دوره‌های دوم و سوم جایزه مهرگان ادب زبان مادری در مجموع تعداد 1527 رمان و مجموعه داستان چاپ اول به دبیرخانه جایزه مهرگان رسید. افزون بر این 25 کتاب از نویسندگان ایرانی در حوزه فرهنگ و ادبیات زبان مادری قرار می‌گرفت که در بدو امر نویسندگان ایرانی این کتاب‌ها این آثار را به زبان مادری خود (زبان‌های غیرفارسی حوزه جغرافیا و فرهنگ ایران) نوشته بودند. 
هیأت داوران این آثار را خوانده، داوری و ارزیابی کردند و چهار رمان و یک مجموعه داستان را شایسته راه یافتن به مرحله نهایی جایزه مهرگان ادب زبان مادری شناختند. 

برگزیدگان این دوره جایزه مهرگان ادب زبان مادری به شرح زیر اعلام می‌شود:

رمان‌های برگزیده جایزه مهرگان ادب زبان مادری

رمان برگزیده مهرگان ادب زبان مادری
چشمان کهربایی درخت مُر نوشته رقیه کبیری؛ به زبان ترکی آذربایجانی و ترجمه حمزه فراهتی؛ نشر نشانه، تهران
با اکثریت آرا شایسته دریافت تندیس مهرگان ادب، لوح سپاس، و جایزه مهرگان 

رمان تقدیرشده مهرگان ادب زبان مادری
رمان گنطره نوشته هادی هیالی؛ به زبان عربی و ترجمه خود نویسنده؛ نشر نونوشت، کرج
با اکثریت آرا شایسته دریافت لوح تقدیر جایزه مهرگان ادب

ویژگی‌های دو اثر برگزیده و تقدیر شده و دلایل انتخاب به شرح زیر است: 
”چشمان کهربایی درخت مُر“ به اعتبار ”ادبیّت“ رمانی خواندنی است. ساختار روایت، استوار است و آنچه باعث گسترش و پیوست میان عناصر تشکیل‌دهنده‌ی ساختار رمان می‌شود، مقوله‌هایی زبانشناختی مانند ”انسجام کلامی“، ”انسجام معنوی“ و ”همبافت“ است. 
مقوله‌هایی زبان‌شناختی مانند ”ثبت کلامی“ یعنی کاربرد زبان کبوتربازان و زبان ناهموار طبقات پایین‌تر جامعه در قهوه‌خانه، مسائل ”میان‌متنی“ و بهره‌جویی وسیع از زبان رؤیا، ”رخدادهای دلالت‌‎گر“ و ”پیش‌آگهی“ و ”تحقق و اجرا“ی آن‌ها و تلمیحات بسیار به اساطیر ایران و یونان بر ارزش درک اثر می‌افزاید و برای خواننده هم، امکان درنگ، باقی می‌گذارد. 

اما آنچه از ارزش‌های رمان ” گنطره“ یافته‌ایم، ظرفیت بسیار برای خوانش‌های گوناگون مانند ”چندصدایی“، ”خوانش فرهنگی“ و ”خوانش سیاسی“ است. ویژگی برجسته دیگر توجه به ”ادبیات اقلیت“ و فاجعه‌ی به حاشیه بردن اقوام و ملیت‌های زیر ستم و رشد ناموزون اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی است. موضع‌گیری غیرجانبدارانه‌ی نویسنده در طرح مسائل سیاسی و قومی، شایان توجه است.

رمان‌های شایسته دریافت نشان مهرگان ادب:
برای دوست داشتن دیر نیست نوشته صمد رحمانی خیاوی؛ به زبان ترکی‌آذربایجانی و ترجمه نسیم جعفرزاده؛ نشر ییلاق قلم، تبریز.
پرندگان در باد نوشته عطا نهایی؛ به زبان کردی و ترجمه رضا کریم مجاور؛ نشر به نگار، تهران.

مجموعه داستان‌های برگزیده جایزه مهرگان ادب زبان مادری

در این دوره جایزه مهرگان ادب زبان مادری در بخش مجموعه داستان، برگزیده‌ای انتخاب نشد و تنها یک مجموعه داستان نشان مهرگان ادب را دریافت می‌کند.

مجموعه داستان شایسته دریافت نشان مهرگان ادب:
با شهرزاد در شب‌های کردستان نوشته جمعی از نویسندگان کرد؛ به زبان کردی و ترجمه رضا کریم مجاور؛ انتشارات کوله‌پشتی، تهران 

هیأت داوران جایزه مهرگان ادب زبان مادری دلایل انتخاب آثار برگزیده را در اختیار دبیرخانه جایزه مهرگان قرارداده که در فرصت مقتضی در سایت و کانال دبیرخانه جایزه مهرگان منتشر می‌شود.

هيأت داوران جایزه مهرگان ادب
یازدهم آبانماه 1402

جواد اسحاقیان
هلن اولیائی‌نیا
حسین آتش‌پرور
جواد پویان
سیاوش گلشیری
لیلا صادقی
ابوالفضل حسینی